Ongevraagde politieke e-mail ontvangen: waarom seponeert de GBA mijn klacht?

U ontvangt ongevraagde politieke reclame via e-mail. U dient een klacht in bij de Gegevensbeschermingsautoriteit (GBA), maar tot uw verbazing wordt de zaak geseponeerd. Een beslissing van de GBA van 20 oktober 2025 (nr. 172/2025) illustreert waarom dit kan gebeuren: als u onvoldoende kunt bewijzen wie de e-mail effectief heeft verzonden, en de vermeende afzender elke betrokkenheid ontkent, kan de GBA de klacht seponeren wegens gebrek aan bewijs en onevenredige onderzoeksmiddelen.

De feiten: een klacht over politieke propaganda

De zaak begint wanneer een burger op 7 juni 2024 een ongevraagde e-mail met politieke propaganda ontvangt. Een dag later antwoordt de burger dat hij nooit toestemming heeft gegeven om op de verzendlijst te staan en kondigt aan een klacht in te dienen bij de GBA. Dit gebeurt op 29 juni 2024.

De GBA start de procedure en vraagt op 21 januari 2025 om meer informatie bij de verweerster (de politica wiens naam aan de e-mail verbonden was). De verweerster reageert aanvankelijk niet. Pas maanden later, na een nieuwe kennisgeving, reageert de verweerster.

Haar verdediging is duidelijk:

• Ze begrijpt de klacht niet.
• Het e-mailadres dat de propaganda verstuurde, is niet van haar en ze gebruikt het niet.
• Ze heeft de bewuste communicatie nooit verzonden en heeft er geen enkele band mee.

De beslissing: klassering zonder gevolg

De Geschillenkamer van de GBA besluit de klacht te seponeren, ofwel “te klasseren zonder gevolg”.

Dit is geen technische sepot (bv. omdat de klacht onvolledig was), maar een zogenaamde sepot om reden van opportuniteit. De GBA oordeelt dat, hoewel er misschien elementen zijn die op een inbreuk wijzen, het niet opportuun is om de zaak verder te onderzoeken.

De kern van de motivatie is dat de GBA onvoldoende bewijselementen heeft om vast te stellen dat de verweerster daadwerkelijk de bron is van de ongevraagde e-mail. De GBA stelt vast dat:

1. De klacht onvoldoende details of bewijzen bevat om een in inbreuk op de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) vast te stellen.
2. De zaak geen hoge maatschappelijke of persoonlijke impact lijkt te hebben.
3. De verweerster elke betrokkenheid ontkent.
4. Het e-mailadres waarmee de verweerster wél communiceerde met de GBA, verschilt van het adres dat de spam verstuurde.

Juridische analyse en duiding

Deze beslissing legt een pijnpunt bloot in de handhaving van de AVG: de bewijslast en de identificatie van de verwerkingsverantwoordelijke.

De verwerkingsverantwoordelijke is de persoon of organisatie die beslist waarom en hoe gegevens worden verwerkt (in dit geval: wie besliste om de propagandamail te sturen). De GBA kan enkel deze persoon of organisatie sanctioneren.

Het juridische struikelblok hier is niet zozeer of het versturen van ongevraagde mail een inbreuk is, maar wel wie de dader is. De klager wijst naar de politica, maar de politica ontkent in alle toonaarden. De GBA zit vast: ze kan niet bewijzen wie van de twee de waarheid spreekt zonder een diepgaand technisch onderzoek te starten.

Hier past de GBA haar eigen sepotbeleid toe. Ze stelt vast dat een diepgaand onderzoek (bv. IP-adressen traceren) “aanzienlijke middelen” zou vergen. Deze middelen vindt de GBA “disproportioneel” in verhouding tot het belang van de klacht.

In essentie geldt het aloude rechtsprincipe: actori incumbit probatio (de bewijslast ligt bij diegene die stelt). De klager kon onvoldoende hard maken dat de verweerster de dader was, en de GBA was niet bereid om disproportionele middelen in te zetten om dit verder uit te spitten.

Wat dit concreet betekent

• Voor burgers die spam ontvangen: Een klacht indienen bij de GBA is uw recht, maar het garandeert geen sanctie. Zorg voor zoveel mogelijk bewijs. Een simpele ‘forward’ van de e-mail is vaak onvoldoende. Bewaar de volledige e-mail, inclusief de technische ‘headers’ (broncode), waaruit mogelijk het verzendtraject (IP-adressen) kan worden afgeleid. Wees u ervan bewust dat als de (vermeende) afzender simpelweg ontkent, uw zaak erg moeilijk kan worden.
• Voor politici en organisaties (de vermeende afzenders): Deze uitspraak toont aan dat u zich kunt verweren tegen valse beschuldigingen. Als uw naam of e-mailadres wordt misbruikt (‘spoofing’), is het cruciaal om dit duidelijk en gemotiveerd te ontkennen bij de GBA. Een geloofwaardige ontkenning kan volstaan als het bewijs van de klager zwak is. Dit benadrukt ook het belang van het proactief beveiligen van uw eigen systemen om datalekken of misbruik van uw naam te voorkomen.

Veelgestelde vragen (FAQ)

Wat is een ‘opportuniteitssepot’ door de GBA?
Dit is een beslissing van de Geschillenkamer om een klacht niet verder te behandelen, ook al zijn er mogelijk aanwijzingen voor een inbreuk. Dit kan gebeuren als de klacht onvoldoende bewijs bevat, als de zaak een te lage maatschappelijke of persoonlijke impact heeft, of als een verder onderzoek onevenredig veel middelen van de GBA zou vergen.

Wat kan ik doen als de GBA mijn klacht seponeert?
Tegen een seponeringsbeslissing van de Geschillenkamer staat in principe beroep open. U kunt binnen een termijn van dertig dagen na de kennisgeving van de beslissing beroep aantekenen bij het Marktenhof (onderdeel van het hof van beroep te Brussel).

Wat moet ik vooral bewijzen als ik een klacht indien over spam?
Naast het bewijs dat u de communicatie heeft ontvangen zonder toestemming, is het cruciaal om zoveel mogelijk elementen aan te leveren die helpen bewijzen wie de mail effectief heeft verstuurd. De GBA moet immers de verwerkingsverantwoordelijke (de dader) kunnen identificeren om een sanctie op te leggen.

Conclusie

Deze beslissing van de Gegevensbeschermingsautoriteit illustreert de harde realiteit van juridische handhaving in een digitale context. Een duidelijke inbreuk op het gegevensbeschermingsrecht (ongevraagde politieke e-mail) leidt niet automatisch tot een sanctie. De bewijslast in België ligt bij de klager, en de GBA maakt een pragmatische afweging tussen de ernst van de zaak en de middelen die nodig zijn voor een onderzoek. Zonder sluitend bewijs van wie de dader is, wordt de klacht niet verder behandeld.

Lees ook onze blogs:
Mag een politicus mij ongevraagd verkiezingsmails sturen?
Mag een politicus mijn e-mailadres gebruiken voor verkiezingsreclame?
Mag een burgemeester de contactlijst van de gemeente gebruiken voor zijn privéproject?