Aandelen of activa? De strategische beslissing die uw bedrijfsoverdracht bepaalt
Bij een bedrijfsovername in België staat u als ondernemer voor een belangrijke beslissing met juridische, financiële en fiscale gevolgen. Kiest u voor een aandelenoverdracht (share deal) of voor een overdracht van activa (asset deal), ook wel overdracht van handelsfonds of handelszaak genoemd? Deze beslissing vormt de basis van het hele overnameproces en verdient daarom bijzondere aandacht.
Twee verschillende benaderingen, één gemeenschappelijk doel
Zowel bij een aandelenoverdracht als bij een overdracht van het handelsfonds is het doel de economische activiteit van de onderneming ononderbroken voort te zetten. De weg daarnaartoe verschilt echter aanzienlijk, wat belangrijke implicaties heeft voor zowel de verkoper als de koper.
Bij een overdracht van aandelen (share deal) worden de eigendomsrechten van de vennootschap zelf overgedragen. De aandeelhouders verkopen hun participatie in de vennootschap aan de overnemer. De vennootschap, als juridische entiteit, blijft exact dezelfde – enkel de eigenaar verandert.
Wilt u meer weten over alle aspecten van een aandelenoverdracht, inclusief de precontractuele fase, due diligence, en contractuele beschermingsmaatregelen? Bezoek dan onze pagina over de overdracht van aandelen.
Bij een overdracht van bestanddelen (asset deal) is de vennootschap zelf de verkoper. Zij verkoopt specifieke onderdelen van haar vermogen aan de koper. Dit kan variëren van enkele zorgvuldig geselecteerde activa tot een volledige bedrijfstak of het gehele handelsfonds. De koper kan hierbij selectief te werk gaan en precies bepalen welke elementen wel en welke niet worden overgenomen.
Voor een diepgaande analyse van de bijzonderheden bij een asset deal, waaronder de overdracht van personeel en de aansprakelijkheid voor schulden, verwijzen we u naar onze pagina over de overdracht van een handelsfonds.
De juridische dimensie: rechten, plichten en risico’s
Share deal: continuïteit met gevolgen
Bij een aandelenoverdracht blijft de vennootschap als rechtspersoon voortbestaan. Dit heeft verstrekkende gevolgen:
- Het ondernemings- en btw-nummer blijven ongewijzigd
- Bestaande bankrekeningen blijven actief
- Contracten lopen automatisch door (tenzij ze intuitu personae gesloten zijn)
- Vergunningen worden automatisch mee overgedragen
- Alle werknemers blijven in dienst onder dezelfde voorwaarden
Deze continuïteit is een belangrijk voordeel, maar brengt ook risico’s met zich mee. De overnemer neemt namelijk de hele vennootschap over, inclusief alle onbekende of verborgen aansprakelijkheden uit het verleden. Dit verklaart waarom een grondige due diligence zo belangrijk is bij een aandelenoverdracht – de koper wil precies weten waarvoor hij mogelijk aansprakelijk kan worden gesteld.
Asset deal: selectiviteit als troef
Bij een overdracht van bestanddelen kan de koper precies kiezen welke elementen hij wenst over te nemen. Alles wat niet uitdrukkelijk wordt overgedragen, blijft eigendom en verantwoordelijkheid van de verkopende vennootschap. Deze selectiviteit is een groot voordeel, maar er zijn belangrijke nuances:
- Bij overdracht van een volledig handelsfonds of een autonome bedrijfstak moet rekening worden gehouden met CAO 32bis: het personeel dat aan deze activiteiten verbonden is, gaat automatisch mee over met behoud van rechten en arbeidsvoorwaarden
- De overnemer kan mogelijk aansprakelijk worden gesteld voor fiscale en sociale schulden, tenzij de nodige certificaten worden verkregen en de juiste notificatieprocedures worden gevolgd
Financiële overwegingen: waardering en prijszetting
De waarderingsmethode verschilt fundamenteel tussen beide overdrachtsvormen:
Bij een asset deal wordt de prijs meestal bepaald op basis van de marktwaarde van de specifieke activa die worden overgenomen. Materiële activa zoals gebouwen en machines, maar ook immateriële elementen zoals knowhow, klantenportefeuille en merknaam worden individueel gewaardeerd.
Bij een share deal baseert men zich eerder op de financiële resultaten en de boekwaarde van de vennootschap in haar geheel. Rekening houdend met afschrijvingen en andere boekhoudkundige factoren, ligt de marktwaarde van individuele activa in de regel hoger dan hun boekwaarde. Dit kan tot aanzienlijke waarderingsverschillen leiden.
Een sprekend voorbeeld hiervan is een onroerend goed in een vennootschap. Bij een aandelenoverdracht wisselt dit vaak voor een lagere prijs van eigenaar dan wanneer het rechtstreeks als vastgoed zou worden verkocht, zelfs als er correcties op de boekwaarde worden toegepast.
Fiscale implicaties: vaak de doorslag
De fiscale behandeling van beide overdrachtsvormen verschilt sterk, wat vaak doorslaggevend is bij de keuze:
Voor de verkoper
Share deal (natuurlijke persoon als verkoper): Valt de overdracht buiten de beroepswerkzaamheid van de verkoper en binnen het normaal beheer van privévermogen, dan is deze in principe belastingvrij. Dit maakt de aandelenoverdracht fiscaal zeer aantrekkelijk voor de verkopende aandeelhouder-natuurlijke persoon. Let op: volgens het regeerakkoord Dewever zal er binnenkort een meerwaardebelasting op aandelen ingevoerd worden.
Asset deal: De vennootschap die activa verkoopt, wordt belast op de gerealiseerde meerwaarden tegen het normale vennootschapsbelastingtarief. Slechts onder specifieke voorwaarden kunnen deze meerwaarden gespreid belast worden.
Voor de koper
Asset deal: De overgenomen activa kunnen in principe worden afgeschreven, wat een fiscaal voordeel oplevert door de belastbare basis te verminderen.
Share deal: Aandelen kunnen niet worden afgeschreven, wat een belangrijk fiscaal nadeel kan zijn voor de overnemer.
Wanneer kiezen voor een overdracht van aandelen?
Een share deal is vaak aangewezen wanneer:
- Continuïteit van de onderneming essentieel is (behoud van contracten, vergunningen, etc.)
- De verkoper een natuurlijke persoon is die fiscaal voordeel zoekt
- De onderneming weinig verborgen of onbekende aansprakelijkheden kent
- De vennootschap minimale schulden heeft of schulden die gunstig zijn gefinancierd
Ontdek alle details, valkuilen en optimalisatiemogelijkheden bij een aandelenoverdracht op onze pagina over de overdracht van aandelen, waar we dieper ingaan op due diligence, waarborgen en beschermingsclausules voor zowel koper als verkoper.
Wanneer kiezen voor een overdracht van bestanddelen?
Een asset deal verdient de voorkeur wanneer:
- Selectiviteit belangrijk is (alleen bepaalde activa overnemen)
- Er significante risico’s of onzekerheden verbonden zijn aan de vennootschap
- De koper fiscale afschrijvingen op de overgenomen activa wenst
- De verkopende vennootschap verlieslatend is of met zware schulden kampt
- Bepaalde activiteiten worden voortgezet terwijl andere worden stopgezet
Voor een aantal aandachtspunten bij een asset deal, zoals de overdracht van personeel of de aansprakelijkheid voor schulden, nodigen we u uit onze pagina over de overdracht van een handelsfonds te raadplegen.
Professionele begeleiding door een advocaat: de sleutel tot een succesvolle overdracht
De keuze tussen een overdracht van aandelen of bestanddelen is complex en hangt af van verschillende factoren, waaronder:
- De specifieke omstandigheden van de overdracht
- De fiscale situatie van zowel koper als verkoper
- De aanwezigheid van specifieke risico’s of aansprakelijkheden
- De behoefte aan continuïteit van activiteiten, contracten en vergunningen
- De financieringsmogelijkheden van de overnemer
Een grondige juridische, financiële en fiscale analyse is essentieel om tot de meest optimale structuur te komen. Ons advocatenkantoor beschikt over uitgebreide expertise in bedrijfsovernames en kan u begeleiden doorheen het volledige proces, van de initiële overwegingen tot de finale overdracht en de post-transactionele aspecten.
