Inleiding
Ondernemingen concurreren dagelijks met elkaar om marktaandeel te veroveren of te behouden. Eerlijke concurrentie is de motor van innovatie en economische vooruitgang, maar wat als de grenzen van het toelaatbare worden overschreden? Het Belgische recht beschermt ondernemingen tegen oneerlijke praktijken door middel van de wetgeving inzake onrechtmatige mededinging.
De basis voor deze bescherming vinden we terug in artikel VI.104 van het Wetboek van Economisch Recht (WER): “Verboden is elke met de eerlijke marktpraktijken strijdige daad waardoor een onderneming de beroepsbelangen van een of meer andere ondernemingen schaadt of kan schaden.” Deze open norm wordt aangevuld door specifieke verbodsbepalingen en door de rechtspraak verder ingevuld.
In dit overzicht bespreken we de verschillende vormen van onrechtmatige mededinging waarmee ondernemingen geconfronteerd kunnen worden. Voor elke categorie leggen we uit wat de juridische criteria zijn, welke acties kunnen worden ondernomen en hoe wij u als advocatenkantoor kunnen bijstaan.
Vormen van onrechtmatige mededinging
1. Misleiding
Misleiding betreft handelingen waarbij een concurrent onjuiste of misleidende informatie verspreidt over zijn eigen producten of diensten, of die van concurrenten. Dit omvat onder meer:
- Misleidende reclame
- Onjuiste informatie over prijzen, kwaliteit of kenmerken
- Valse vergelijkingen met concurrenten
- Misleidende claims over oorsprong of productiewijze
Misleiding ondermijnt het vertrouwen van consumenten en kan directe schade toebrengen aan concurrenten. De wetgever heeft bijzondere aandacht besteed aan deze vorm van onrechtmatige mededinging via strikte regelgeving.
2. Agressie
Agressieve handelspraktijken omvatten gedragingen die de keuzevrijheid of het gedrag van de consument of een concurrent aanzienlijk beperken door:
- Intimidatie
- Dwang (inclusief fysiek geweld)
- Ongepaste beïnvloeding
- Stalking of hinderlijk volgen
- Ongewenste en aanhoudende communicatie
Dergelijke praktijken worden streng veroordeeld en kunnen leiden tot substantiële schadevergoedingen en gerechtelijke verboden.
3. Onrechtmatige toe-eigening
Onrechtmatige toe-eigening betreft het ongeoorloofd gebruik van materiaal of immaterieel eigendom van een concurrent, onderverdeeld in:
a) Schending van intellectuele eigendomsrechten
Hieronder vallen inbreuken op:
Voor deze materie verwijzen wij naar onze pagina over intellectuele eigendomsrechten.
b) Schending van knowhow
Knowhow omvat de niet-gepatenteerde praktische kennis die resulteert uit ervaring en onderzoek. Hoewel deze kennis niet altijd formeel beschermd is door intellectuele eigendomsrechten, geniet ze toch juridische bescherming tegen onrechtmatige toe-eigening.
c) Bedrijfsspionage
Bedrijfsspionage betreft het ongeoorloofd verwerven van bedrijfsgeheimen of vertrouwelijke informatie via onethische of illegale middelen zoals:
- Infiltratie
- Hacking
- Omkoping van werknemers
- Afluisterpraktijken
4. Het stichten van verwarring
Verwarringstichting betreft praktijken waarbij een onderneming zich presenteert op een manier die verwarring creëert met een concurrent, zoals:
- Gebruik van gelijkaardige handelsnamen
- Nabootsing van logo’s of huisstijlen
- Kopiëren van verpakkingen of productontwerpen
- Imitatie van websites of reclamecampagnes
Het recht beschermt hierbij onder meer de handelsnaam van ondernemingen, zelfs zonder formele registratie als merk.
5. Afbreken (zwartmaken/slechtmaking)
Afbrekende praktijken betreffen het verspreiden van negatieve uitlatingen over een concurrent met als doel diens reputatie te schaden, zoals:
- Lasterlijke beweringen
- Denigrerende vergelijkingen
- Ongestaafde negatieve beoordelingen
- Verspreiding van geruchten
Anders dan bij eerlijke kritiek of objectieve vergelijkingen, zijn afbrekende praktijken specifiek gericht op reputatieschade zonder objectieve basis.
6. Aanhaken
Aanhaken (of parasitaire mededinging) betreft het onrechtmatig profiteren van de inspanningen, investeringen of reputatie van een concurrent zonder zelf vergelijkbare inspanningen te leveren, zoals:
- Onrechtmatig gebruik van andermans reputatie
- Meeliftgedrag op marketinginspanningen
- Gebruik van vergelijkbare slogans of campagnes
- Imitatie die net buiten de grenzen van intellectuele eigendomsrechten valt
7. Belemmeren
Belemmerende praktijken zijn gericht op het hinderen van de normale bedrijfsvoering van concurrenten:
a) Destabiliseren van andermans bedrijf
Hieronder valt met name het systematisch afwerven van personeel, niet om de eigen personeelsbehoefte te vervullen maar specifiek om een concurrent te verzwakken.
b) Boycot
Een boycot betreft het oproepen tot het vermijden van zaken doen met een bepaalde onderneming, zonder legitieme rechtvaardiging.
c) Afwerven van cliënteel
Hoewel concurrenten in principe elkaars klanten mogen benaderen, zijn er grenzen aan de methoden die hiervoor gebruikt mogen worden. Onrechtmatig is bijvoorbeeld het systematisch benaderen van klanten met gebruikmaking van door een voormalige werknemer meegenomen klantenlijsten.
8. Derde-medeplichtigheid aan contractbreuk
Dit betreft situaties waarbij een onderneming bewust meewerkt aan of aanzet tot de schending van contractuele verplichtingen door een derde partij jegens een concurrent, zoals:
- Aanmoedigen van werknemers om niet-concurrentiebedingen te schenden
- Aanzetten tot schending van exclusiviteitsovereenkomsten
- Faciliteren van de breuk van distributieverplichtingen
Lees hier meer over derde-medeplichtigheid aan contractbreuk.
9. Concurrentievervalsing
Concurrentievervalsing omvat praktijken die de eerlijke mededinging verstoren, zoals:
- Gebruikmaking van onrechtmatige overheidssteun
- Schending van sectorale regelgeving
- Misbruik van economische machtspositie
- Prijsafspraken en kartelvorming
10. Misbruik van recht als restcategorie
Als restcategorie kan misbruik van recht worden ingeroepen wanneer een onderneming formeel binnen haar rechten handelt, maar deze rechten gebruikt op een manier die buiten het normale gebruik valt en schade berokkent aan concurrenten. Hieronder valt ook individuele verkoopweigering zonder objectieve rechtvaardiging.
Hoe kunnen wij u helpen?
Ons gespecialiseerd team van advocaten heeft jarenlange ervaring in het bijstaan van ondernemingen die geconfronteerd worden met onrechtmatige mededinging. Wij bieden:
- Preventief advies om onrechtmatige mededingingspraktijken te identificeren en te vermijden
- Snelle interventie via stakingsprocedures bij urgente gevallen
- Bijstand bij het verzamelen van bewijsmateriaal
- Onderhandelen van dadingsovereenkomsten
- Bijstand in gerechtelijke procedures
- Berekening en vordering van geleden schade
.
