Het datarecht in België voorziet in een juridisch kader waarin het gebruik, de toegang en de eigendom van data wordt gereguleerd. Het maakt hierbij geen onderscheid tussen persoonsgebonden data (die tevens onder het gegevensbeschermingsrecht vallen) en niet-persoonsgebonden data (zoals bedrijfsdata of machine gegenereerde data).
Belangrijke wetgeving binnen het datarecht
- Open Data Richtlijn (Richtlijn (EU) 2019/1024): Deze richtlijn bevordert het hergebruik van overheidsinformatie door gemeenschappelijke regels vast te stellen voor data die in het bezit zijn van overheidsinstanties. Het doel is om openbare en door de overheid gefinancierde gegevens herbruikbaar te maken voor zowel commerciële als niet-commerciële doeleinden.
- Datagovernanceverordening (Verordening (EU) 2022/868): Deze verordening, ook bekend als de Data Governance Act (DGA), heeft tot doel meer gegevens beschikbaar te stellen voor hergebruik en het delen van data te faciliteren in sectoren zoals gezondheid, milieu, energie en mobiliteit. De DGA voorziet in regels en waarborgen om hergebruik van beschermde gegevens, zoals persoonsgegevens en commercieel vertrouwelijke informatie, te vergemakkelijken wanneer dat op grond van andere wetgeving mogelijk is.
- Dataverordening: Verordening (EU) 2023/2854, ook bekend als de Data Act (DA), is gericht op het waarborgen van een eerlijke toewijzing van de waarde van gegevens aan belanghebbenden in de data-economie. De Data Act verduidelijkt wie gebruik kan maken van welke gegevens en onder welke voorwaarden, met als doel een eerlijke verdeling van de voordelen die voortvloeien uit data over de belanghebbenden, het stimuleren van een concurrerende datamarkt en het creëren van kansen voor datagedreven innovatie.
Deze twee laatste verordeningen vloeien voort uit de Europese datastrategie die in 2020 werd opgestart.
Interactie tussen het datarecht en het sui generis databankenrecht
Hoewel het datarecht en het sui generis databankenrecht nauw met elkaar verbonden zijn, hebben ze verschillende doelstellingen. Het sui generis databankenrecht is een intellectueel eigendomsrecht dat een databankproducent wil beschermen tegen concurrenten. Het datarecht richt zich eerder op het open gebruik en toegang van data.
| Aspect | Sui generis databankenrecht | Datarecht |
|---|---|---|
| Toepassingsgebied | Zowel persoonsgegevens als andere data in een databank | Zowel persoonsgegevens als andere data |
| Belangrijkste wetgeving | Wetboek Economisch richt Databankrichtlijn | Data Governance Act, Data Act, Databankenrecht |
| Doelstelling | Bescherming van de investeringen van de dataproducent | Regulering van data-eigendom, gebruik en toegang |
| Kernvragen | Welke rechten heeft de databankproducent wanneer data uit de databank wordt opgevraagd of hergebruikt? Welke rechten hebben gebruikers van de databank | Wie heeft rechten op bepaalde data? Hoe wordt data gedeeld en beschermd? |
Interactie tussen datarecht en gegevensbeschermingsrecht
Hoewel datarecht en gegevensbeschermingsrecht nauw met elkaar verbonden zijn, hebben ze verschillende focuspunten. Het gegevensbeschermingsrecht, voornamelijk vastgelegd in de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG), richt zich op de bescherming van persoonsgegevens en de privacy van individuen. Datarecht daarentegen behandelt breder het beheer en de regulering van data, inclusief niet-persoonsgebonden gegevens.
De interactie tussen beide rechtsgebieden komt tot uiting wanneer persoonsgegevens worden gedeeld of hergebruikt. Zo moeten bij het hergebruik van overheidsinformatie onder de Open Data Richtlijn de principes van de AVG in acht worden genomen om de privacy van individuen te waarborgen. De Datagovernanceverordening benadrukt eveneens dat het delen van gegevens moet plaatsvinden met volledige eerbiediging van de privacy en vertrouwelijkheid, en biedt mechanismen om dit te waarborgen.
| Aspect | Gegevensbeschermingsrecht | Datarecht |
|---|---|---|
| Toepassingsgebied | Persoonsgegevens | Zowel persoonsgegevens als andere data |
| Belangrijkste wetgeving | GDPR, nationale privacywetgeving | Data Governance Act, Data Act, Databankenrecht |
| Doelstelling | Bescherming van persoonlijke levenssfeer | Regulering van data-eigendom, gebruik en toegang |
| Kernvragen | Wie mag persoonsgegevens verwerken? Welke rechten hebben betrokkenen? | Wie heeft rechten op bepaalde data? Hoe wordt data gedeeld en beschermd? |
Het is essentieel voor organisaties en overheidsinstellingen om zowel de regels van het datarecht als het gegevensbeschermingsrecht te begrijpen en toe te passen. Dit zorgt voor een evenwicht tussen het bevorderen van datagedreven innovatie en het beschermen van de rechten en vrijheden van individuen.
