Met de inwerkingtreding van de nieuwe Belgische kortgedingprocedure op 1 juni 2024 is een belangrijke stap gezet in de strijd tegen online inbreuken op het auteursrecht, de naburige rechten en de illegale exploitatie van kansspelen. Het “dynamisch stakingsbevel” is een innovatieve juridische oplossing die de uitvoering van voorlopige maatregelen effectiever maakt en snelle actie mogelijk maakt tegen voortdurende of herhaalde schendingen op het internet.
De invoering van deze procedure is het resultaat van de Belgische wet van 19 juni 2022, waarmee de Europese DSM-richtlijn 2019/790 over auteursrecht in de digitale eengemaakte markt werd omgezet. Deze wet werd verder verfijnd door de wet van 22 december 2023, die de toepassing uitbreidde naar illegale online kansspelen.
Maar wat houdt dit dynamisch stakingsbevel precies in? En wat betekent dit voor rechthebbenden en online tussenpersonen? We zetten de belangrijkste aspecten van deze nieuwe juridische procedure op een rij.
1. Wat is het “dynamisch stakingsbevel”?
Het dynamisch stakingsbevel kan worden gevraagd in een specifieke kortgedingprocedure die uitsluitend bij de voorzitter van de ondernemingsrechtbank van Brussel kan worden ingeleid. Het doel is om snel en effectief op te treden tegen grootschalige online inbreuken op auteursrechten, naburige rechten en de rechten van databankproducenten. Sinds 2023 geldt deze procedure ook voor de bestrijding van illegale kansspelen op het internet.
In tegenstelling tot de klassieke kortgedingprocedures zijn hier de vereisten van spoedeisendheid en absolute noodzaak automatisch vervuld. De eisende partij hoeft dus niet aan te tonen dat de situatie dringend is. Dit is een cruciale innovatie, aangezien inbreuken op auteursrecht of illegale kansspelen zich snel kunnen verspreiden en traditionele procedures vaak te traag zijn om effectief te zijn.
Een andere belangrijke vernieuwing is de rol van het “Dienst voor de strijd tegen inbreuken op het auteursrecht en de naburige rechten op het internet en tegen de exploitatie van onwettige onlinekansspelen” (hierna “de Dienst”), een overheidsdienst binnen de FOD Economie. Dit orgaan is verantwoordelijk voor de uitvoering en eventuele aanpassing van de gerechtelijke maatregelen om inbreuken te blijven bestrijden, zelfs als de inbreukplegers hun tactiek wijzigen.
2. Hoe werkt de procedure?
De nieuwe procedure wijkt af van de klassieke voorlopige maatregelen en volgt een flexibel en doelgericht traject:
- Indiening van de zaak
- De rechthebbende of een gemachtigde (bijvoorbeeld een collectieve beheersorganisatie of een belangengroep) dient de zaak in via een eenzijdig verzoekschrift of een dagvaarding.
- Er hoeft geen bewijs van spoedeisendheid geleverd te worden, aangezien dit wettelijk wordt vermoed.
- Toetsing door de rechter
- De rechter beoordeelt of de inbreuk “manifest en aanzienlijk” is. Dit betekent dat de overtreding onbetwistbaar moet zijn en een grote impact moet hebben op de rechthebbende.
- Bij auteursrechtelijke inbreuken moet de klagende partij aantonen dat:
- het recht dat zij inroept geldig lijkt;
- de inbreuk duidelijk en substantieel is;
- een afweging van belangen en rechten een gerechtvaardigd optreden ondersteunt.
- Toewijzing van maatregelen
- De rechter kan een bevel tot stopzetting opleggen aan de inbeukpleger zelf of aan tussenpersonen, zoals internetproviders, hostingbedrijven, zoekmachines en betaaldiensten.
- Indien de rechter het passend acht, kan de uitvoering van het bevel worden toevertrouwd aan de Dienst, die de modaliteiten van de uitvoering kan aanpassen indien nieuwe inbeuken opduiken (bijvoorbeeld als een illegale streamingwebsite naar een ander domein verhuist).
- Uitvoering door de Dienst
- De Dienst heeft de bevoegdheid om de opgelegde maatregelen dynamisch aan te passen zodat ze effectief blijven. Dit is bijzonder nuttig voor hardnekkige inbreuken waarbij inbreukplegers zich snel aanpassen.
- De Dienst kan bijvoorbeeld:
- Een geüpdatete lijst van te blokkeren domeinnamen doorgeven aan internetproviders.
- Beslissen dat extra websites moeten worden geblokkeerd indien ze identieke inbreuken begaan.
- Samenwerken met andere handhavingsinstanties en platformen.
3. Voordelen en impact van het dynamisch stakingsbevel
De introductie van het dynamisch stakingsbevel biedt meerdere voordelen:
✅ Snelheid en flexibiliteit: Aangezien spoedeisendheid wordt vermoed, kan er sneller worden ingegrepen dan bij traditionele kortgedingprocedures. Dit voorkomt onnodige vertragingen in de bescherming van auteursrechten en bestrijding van illegale kansspelen.
✅ Effectieve handhaving: Door de Dienst te betrekken, kunnen maatregelen voortdurend worden aangepast om inbreuken te blijven bestrijden, zelfs als inbreukplegers hun tactiek wijzigen.
✅ Breder bereik: Niet alleen de directe inbreukmakers kunnen worden aangepakt, maar ook tussenpersonen zoals internetproviders, zoekmachines en betaaldiensten kunnen verplicht worden om medewerking te verlenen.
✅ Bestrijding van “mirror sites”: Websites die snel nieuwe domeinnamen registreren om blokkades te omzeilen, kunnen onmiddellijk worden aangepakt zonder dat telkens een nieuwe rechtszaak nodig is.
✅ Geen algemene monitoringsplicht: Hoewel tussenpersonen kunnen worden verplicht om inbreukmakende content te blokkeren, mogen ze niet worden verplicht om actief toezicht te houden op alle content die ze hosten of doorgeven.
4. Wat met het Digital Services Act (DSA) mechanisme?
Met de inwerkingtreding van de Digital Services Act (DSA) op 17 februari 2024 is er een parallelle administratieve procedure in het leven geroepen waarmee gebruikers illegale online inhoud kunnen melden bij platformen en, indien nodig, bij nationale toezichthouders zoals het Belgische IBPT. Dit roept de vraag op: is de dynamische dwangmaatregel nog steeds relevant?
Het antwoord is ja, want:
- De DSA biedt een administratieve procedure, maar garandeert niet dat de inhoud ook effectief offline wordt gehaald.
- Het dynamisch stakingsbevel is sneller en afdwingbaar, met onmiddellijke gevolgen voor inbreukplegers en tussenpersonen.
- De DSA voorziet geen dynamische handhavingsmogelijkheid zoals de Dienst die heeft.
- De gerechtelijke weg biedt vaak meer rechtszekerheid en dwangmiddelen dan de DSA-procedure.
5. Conclusie
Het dynamisch stakingsbevel is een innovatief en krachtige rechtsmiddel in de strijd tegen online auteursrechtinbreuken en illegale kansspelen. Dankzij de snelheid, de flexibiliteit en de betrokkenheid van de Dienst biedt deze procedure een efficiëntere bescherming voor rechthebbenden dan klassieke kortgedingprocedures.
Met deze nieuwe mogelijkheid kunnen auteursrechthouders, filmproducenten, muziekmaatschappijen en andere rechthebbenden sneller optreden tegen piraterij en misbruik, terwijl tussenpersonen zoals internetproviders verantwoordelijkheid dragen in het blokkeren van illegale activiteiten.
Of dit instrument in de praktijk een succes wordt, zal afhangen van het aantal zaken dat via deze weg wordt ingeleid. Op dit moment blijft het wachten op de eerste toepassingen – maar de wetgeving is alvast klaar om de strijd tegen online inbreuken naar een hoger niveau te tillen.
