Incoterms en invoerheffingen: wie betaalt de rekening bij Trump’s handelspolitiek?

Inleiding: een kostbare misverstand

In onze dagelijkse praktijk als internationale ondernemingsrechtadvocaten merken we dat veel ondernemers een fundamenteel misverstand hebben over Incoterms® en de verdeling van verantwoordelijkheden voor het betalen van invoerheffingen. Deze onduidelijkheid is vandaag kostbaarder dan ooit, nu president Donald Trump “wederkerige handelstarieven” heeft aangekondigd tegen alle landen van de wereld, waarbij op alle producten uit de EU een taks van 20 procent (of eventueel zelfs 50 procent) zou worden geheven.

Voor Belgische ondernemers die internationaal handelen, kan een verkeerd begrip van Incoterms letterlijk duizenden euro’s kosten. De combinatie van Trump’s agressieve invoerheffingspolitiek en onduidelijkheid over wie deze kosten moet dragen, creëert een juridisch en commercieel mijnenveld dat zorgvuldige navigatie vereist. VRT NWS legde recent uit wat invoerheffingen precies betekenen voor Belgische bedrijven.

Wat zijn Incoterms® eigenlijk?

Voordat we dieper ingaan op de complexe kwestie van tariefverantwoordelijkheid, is het belangrijk om eerst te begrijpen wat Incoterms® precies zijn en waarom ze zo cruciaal zijn in internationale handel.

Incoterms® – een afkorting van “International Commercial Terms” – zijn gestandaardiseerde afspraken die precies vastleggen wie wat doet, wie waarvoor betaalt, en wie welke risico’s draagt tijdens een internationale transactie. Denk aan ze als een soort “spelregels” voor internationale handel.

Deze voorwaarden worden elke tien jaar herzien door de Internationale Kamer van Koophandel (ICC) om ze aan te passen aan moderne handelspraktijken. De huidige versie – Incoterms® 2020 – is op 1 januari 2020 in werking getreden en vervangt de eerdere Incoterms® 2010. Het is cruciaal om altijd te specificeren welke versie u gebruikt in uw contracten, omdat er belangrijke verschillen bestaan tussen de versies. De Belgische douane heeft hierover een officiële circulaire gepubliceerd.

Stel dat u als Belgische chocoladefabrikant een container chocolade verkoopt aan een klant in New York. Dan rijzen onmiddellijk praktische vragen: Wie regelt het transport van uw fabriek naar de haven van Antwerpen? Wie betaalt de scheepvaart naar New York? Wie draagt het risico als de container tijdens de oversteek beschadigd raakt? Wie regelt de douaneformaliteiten in Amerika? En – cruciaal in de huidige context – wie betaalt de Amerikaanse invoertarieven?

Zonder duidelijke afspraken zou elke internationale transactie een juridisch mijnenveld worden. Incoterms® lossen dit op door elf gestandaardiseerde “pakketten” van afspraken aan te bieden, elk met een drieletter-code zoals FOB, DAP, of DDP. Wanneer u “FOB Antwerpen” afspreekt, weten beide partijen precies wat dit betekent – waar ook ter wereld ze zich bevinden.

Deze voorwaarden bepalen niet alleen wie transport en verzekering regelt, maar ook – en dit is in Trump’s handelspolitiek essentieel geworden – wie verantwoordelijk is voor douaneformaliteiten en het betalen van invoerheffingen in het bestemmingsland.

De kernvraag: wie betaalt de invoerheffingen?

De verkoper: enkel bij DDP

Het antwoord is verrassend eenvoudig, maar wordt vaak over het hoofd gezien. Van alle elf Incoterms® 2020 regels is er slechts één die de verkoper verantwoordelijk maakt voor het betalen van invoerheffingen in het bestemmingsland: DDP (Delivered Duty Paid).

Bij DDP (met vermelding van de overeengekomen plaats van bestemming) draagt de verkoper de maximale verplichting. Dit houdt in dat de verkoper de goederen levert, ingeklaard voor invoer, op de afgesproken plaats van bestemming. De verkoper draagt alle kosten en risico’s die verbonden zijn aan het vervoer van de goederen naar de plaats van bestemming, inclusief (waar van toepassing) alle “rechten” (waaronder de verantwoordelijkheid voor en de risico’s van het vervullen van de douaneformaliteiten en de betaling van formaliteiten, douanerechten, belastingen en andere heffingen) voor invoer in het land van bestemming.

Stel dat u als Belgische machinebouwer een installatie verkoopt aan uw Amerikaanse klant onder DDP-voorwaarden. Onder normale omstandigheden zou u misschien rekening houden met 5-10% invoerrechten. Maar met Trump’s nieuwe tarieven kan dit plotseling 50% worden voor EU-producten, of zelfs 25% extra voor auto-onderdelen. Als u een machine verkoopt aan een klant in Texas en u weet niet hoeveel invoerrechten er precies geheven worden, dan verplicht deze incoterm u dat u ook alle invoerrechten moet voldoen – een kostbare verrassing.

De koper : alle andere Incoterms

Onder alle andere elf Incoterms® (zoals EXW, FCA, FOB, CIF, DAP, etc.) is de koper uiteindelijk verantwoordelijk voor de douane-inklaring bij invoer en de betaling van de bijbehorende invoerrechten en belastingen in het land van bestemming. Hoewel bij sommige Incoterms® (zoals bij de C-regels, bijvoorbeeld CIF of CIP) de verkoper het hoofdvervoer regelt en betaalt tot aan een bepaalde haven of plaats van bestemming, verschuift de verantwoordelijkheid voor de invoerformaliteiten en -kosten naar de koper zodra de goederen in het land van bestemming aankomen.

• EXW (Ex Works): De koper draagt vrijwel alle kosten en risico’s vanaf het moment dat de goederen ter beschikking worden gesteld op de locatie van de verkoper. Dit omvat dus ook de uitvoerformaliteiten én de invoerformaliteiten en -rechten.
• F-groep (FCA, FAS, FOB): De verkoper regelt en betaalt de uitvoerformaliteiten. De koper is verantwoordelijk voor het hoofdtransport, de invoerformaliteiten en de bijbehorende rechten.
• C-groep (CFR, CIF, CPT, CIP): De verkoper regelt en betaalt het hoofdtransport tot een overeengekomen punt. Het risico gaat echter al eerder over op de koper. Belangrijk is dat de kosten voor invoerformaliteiten en de invoerrechten voor rekening van de koper blijven.
• D-groep (DAP, DPU): De verkoper draagt de kosten en risico’s om de goederen naar de overeengekomen plaats van bestemming te brengen. Bij DAP (Delivered at Place) en DPU (Delivered at Place Unloaded) is de verkoper echter niet verantwoordelijk voor de invoerinklaring en de betaling van invoerrechten. Deze blijven voor rekening van de koper.

Bij al deze Incoterms® ligt de verantwoordelijkheid voor invoerheffingen dus bij de koper. Dit betekent praktisch het volgende voor Belgische exporteurs:

• Wanneer u als Belgische fabrikant onder FOB (Free on Board) voorwaarden levert aan uw Amerikaanse klant, betaalt uw klant alle invoerheffingen. Ook al worden uw producten nu 50% duurder door Trump’s tarieven, juridisch gezien is dit het probleem van uw Amerikaanse afnemer, niet het uwe.
• Bij DAP (Delivered at Place) leveringen naar de VS draagt u als Belgische verkoper alle kosten tot levering, behalve de invoerformaliteiten en tarieven. De importheffing van 50% op producten uit de EU komt dus formeel voor rekening van uw Amerikaanse koper – maar economisch voelt u wel de impact via verminderde vraag of prijsdruk.

Het dubbele perspectief: Belgische importeurs getroffen door EU-tegenmaatregelen

De handelsspanning werkt echter in beide richtingen. Als reactie op de Amerikaanse invoerheffingen stelt de EU tegenmaatregelen in ter waarde van 26 miljard euro, met heffingen van 10% tot 25% op bepaalde Amerikaanse producten. Dit betekent dat ook Belgische ondernemers die Amerikaanse producten importeren, geconfronteerd worden met nieuwe tariefuitdagingen. VRT NWS analyseerde welke Amerikaanse producten door Europa worden geviseerd met deze strategische tegenmaatregelen.

Voor Belgische importeurs die Amerikaanse producten inkopen, wordt de keuze van Incoterms® nu ook strategisch belangrijk:

Als u inkoopt onder DDP-voorwaarden: Uw Amerikaanse leverancier is verantwoordelijk voor alle EU-invoerheffingen, inclusief de nieuwe tegenmaatregelen van 10-25%. Dit betekent dat hij deze kosten moet dragen of in zijn prijs verwerken.

Als u inkoopt onder DAP, FOB, of andere voorwaarden: U als Belgische importeur bent verantwoordelijk voor het betalen van de EU-tegenmaatregelen. Een product dat vorige maand nog €1000 kostte aan invoerrechten, kan nu plots €1250 kosten door een 25% tegentarief.

Hoe kan een gespecialiseerd advocaat u helpen in dit onzekere klimaat?

Het correct interpreteren en toepassen van Incoterms® is altijd al belangrijk geweest, maar in een tijdperk van toenemend protectionisme en handelsconflicten is het absoluut cruciaal. Het is meer dan een logistieke aangelegenheid; het is een juridische en strategische kwestie met directe financiële implicaties. Als advocatenkantoor gespecialiseerd in handelsrecht en internationaal contractenrecht, kunnen wij u bijstaan met:

• Advies bij de keuze van de juiste Incoterm®: Afgestemd op uw specifieke transactie, rekening houdend met de huidige geopolitieke risico’s en de mogelijke impact van onverwachte handelsmaatregelen.
• Waterdichte contractuele clausules: Zorgen voor een correcte en ondubbelzinnige vermelding van de gekozen Incoterm® (met de juiste jaartalverwijzing, momenteel Incoterms® 2020) en de precieze plaatsbepaling. We kunnen ook adviseren over specifieke clausules m.b.t. overmacht of hardship of clausules die inspelen op het risico van gewijzigde invoerheffingen. Bijvoorbeeld: “Indien na contractsluiting de invoertarieven in het bestemmingsland met meer dan 5% stijgen, heeft verkoper het recht de contractprijs dienovereenkomstig aan te passen.”
• Risicobeheer en -allocatie: Identificeren van potentiële valkuilen specifiek gerelateerd aan handelsbarrières en adviseren over hoe u uw belangen het best kunt beschermen.
• Geschillenbeslechting: Bijstand wanneer er toch discussie ontstaat over de interpretatie of toepassing van de Incoterms®, of over wie de last van nieuwe heffingen moet dragen.

Conclusie: kennis als concurrentievoordeel

De keuze van een Incoterm® is een fundamentele beslissing in elke internationale handelstransactie. Weten wie verantwoordelijk is voor de betaling van douanerechten is daarbij essentieel, zeker nu deze heffingen een politiek speelbal kunnen worden. Onthoud: enkel DDP legt deze last (en het risico van verhogingen) volledig bij de verkoper. Bij alle andere termen bent u als koper uiteindelijk aan zet voor de invoerkosten, tenzij contractueel anders en zeer expliciet overeengekomen.

Anticipeer op onzekerheid en bescherm uw marges. Heeft u vragen over Incoterms®, wenst u uw contracten te laten screenen op risico’s verbonden aan de huidige handelspolitiek, of zoekt u advies bij het opstellen van internationale handelscontracten die bestand zijn tegen plotse wijzigingen in invoerheffingen? Neem dan gerust contact op met ons kantoor. Wij helpen u graag verder om uw internationale handelstransacties juridisch te versterken in deze volatiele tijden.