Joris DeeneAls bewoner of eigenaar van een appartement vraagt u zich mogelijk af of bewakingscamera’s geplaatst mogen worden in de gemeenschappelijke ruimtes van uw gebouw. Met het toenemende belang van veiligheid en beveiliging is dit een relevante vraag voor veel Verenigingen van Mede-Eigenaars (VME’s). Deze juridische analyse biedt een grondig overzicht van de toepasselijke wetgeving en praktische richtlijnen voor het correct installeren en beheren van bewakingscamera’s in appartementsgebouwen.
Wettelijk kader
De Camerawet
De plaatsing en het gebruik van bewakingscamera’s in België wordt primair geregeld door de Camerawet van 21 maart 2007, die in 2018 grondig werd herzien om te voldoen aan de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG/GDPR). Deze wet definieert een bewakingscamera als “elk vast of mobiel observatiesysteem dat beelden verzamelt, verwerkt of bewaart met als doel:
- Misdrijven tegen personen of goederen te voorkomen, vast te stellen of op te sporen
- Overlast te voorkomen, vast te stellen of op te sporen
- De orde te handhaven”
Gemeenschappelijke delen als “niet voor het publiek toegankelijke besloten plaats”
De gemeenschappelijke delen van een appartementsgebouw (zoals inkomhal, trappenhal, lift, garageboxen) worden volgens de Camerawet beschouwd als een “niet voor het publiek toegankelijke besloten plaats”. Dit juridisch statuut heeft belangrijke implicaties voor de regels die gevolgd moeten worden bij het plaatsen van bewakingscamera’s.
Besluitvorming en installatieprocedure
Beslissing door de Vereniging van Mede-Eigenaars (VME)
De beslissing om bewakingscamera’s te installeren in de gemeenschappelijke delen van een appartementsgebouw kan uitsluitend genomen worden door de Vereniging van Mede-Eigenaars (VME) tijdens een Algemene Vergadering, en niet door individuele eigenaars.
Deze beslissing kan worden genomen met:
- Een gewone meerderheid (50% + 1) in standaardgevallen
- Een twee derde meerderheid indien de installatie van de camera’s – inclusief de nodige bekabeling – beschouwd kan worden als een werk betreffende een gemeenschappelijk deel in de zin van artikel 3.88 §1, 1°, b van het Burgerlijk Wetboek
Aangifte bij de politie
Zodra de beslissing is genomen om bewakingscamera’s te installeren, moet dit uiterlijk de dag vóór ingebruikname van de camera’s worden gemeld bij de politiediensten. Deze aangifte kan eenvoudig en kosteloos online worden gedaan via het platform www.aangiftecamera.be. De aangifte moet jaarlijks worden gevalideerd en bijgewerkt indien er wijzigingen zijn in het camerasysteem.
Verplichtingen na installatie
Register van beeldverwerkingsactiviteiten
Een essentiële verplichting is het bijhouden van een register met de beeldverwerkingsactiviteiten van de bewakingscamera’s. De VME wordt beschouwd als de verwerkingsverantwoordelijke en moet dit register opstellen en bijhouden (eventueel geholpen door de syndicus als verwerker). Bij een controle moet dit register ter beschikking worden gesteld van de Gegevensbeschermingsautoriteit (GBA).
Het register kan worden opgenomen in het interne register van verwerkingsactiviteiten dat krachtens artikel 30 AVG sowieso moet worden bijgehouden, of in een afzonderlijk register. Het register moet worden bijgehouden en bijgewerkt zolang de videobewaking duurt.
Het interne register inzake camerabewaking moet de volgende gedetailleerde informatie bevatten:
- Een grondplan waarop de plaats van alle camera’s is aangeduid
- Een technische beschrijving van de camera’s
- Het doel van de camerabewaking (bijv. beveiliging van gebouwen, diefstalpreventie)
- De rechtsgrond voor de verwerking van camerabeelden onder de AVG
- De categorieën van betrokkenen (bijv. bezoekers, werknemers, leveranciers)
- De categorieën van persoonsgegevens (bijv. enkel beeldopnames of ook geluidsopnames)
- De ontvangers van persoonsgegevens
- De plaats waar de beelden bewaard worden
- Of de beelden realtime bekeken worden
- De bewaartermijn van de beelden
- Hoe informatie gegeven wordt aan de betrokkenen
- De beveiligingsmaatregelen die genomen werden
- Bevestiging of (en waarom) (geen) privacy impact assessment (PIA) werd uitgevoerd
Informatieplicht: het camerapictogram
Aan de toegang van de gemeenschappelijke delen moet een duidelijk zichtbaar pictogram worden geplaatst dat aangeeft dat er camerabewaking plaatsvindt. Dit pictogram informeert bezoekers en bewoners dat zij gefilmd worden. Het is wettelijk verplicht om op dit pictogram bepaalde informatie te vermelden, waaronder:
- De contactgegevens van de verwerkingsverantwoordelijke (de VME en/of syndicus)
- Het e-mailadres of telefoonnummer waar betrokkenen terecht kunnen voor informatie
- De vermelding “Camerabewaking – Wet van 21 maart 2007”
Praktische richtlijnen en beperkingen
Correcte positionering van camera’s
De positionering van de camera’s is een cruciaal aandachtspunt. Camera’s moeten zodanig worden geplaatst dat:
- Uitsluitend de gemeenschappelijke delen worden gefilmd
- De privacy van bewoners en bezoekers maximaal wordt gerespecteerd
- Er geen permanente observatie van individuen mogelijk is
Indien een camera gericht is op de ingangsdeur van het gebouw (waardoor mogelijk ook een deel van het voetpad of de rijbaan in beeld komt), moet het filmen van de openbare ruimte tot een absoluut minimum worden beperkt. Het is uitdrukkelijk verboden om camera’s te gebruiken voor het bewaken van wagens die op de openbare weg geparkeerd staan.
Bewaartermijn van beelden
De beelden mogen maximaal één maand worden bewaard, tenzij ze nodig zijn als bewijsmateriaal in het kader van:
- Het vaststellen van overlast
- Het vaststellen van feiten die een misdrijf opleveren
- Het vaststellen van schade
- Het identificeren van daders, verstoorders van de openbare orde, getuigen of slachtoffers
Alle beelden die geen bewijs kunnen leveren voor bovenstaande situaties moeten na één maand worden gewist.
Verboden praktijken
Bewakingscamera’s mogen onder geen beding:
- Beelden nemen die de intimiteit van een persoon zouden schenden
- Gebruikt worden om informatie te verzamelen over filosofische, religieuze, politieke of syndicale gezindheid
- Informatie verzamelen over etnische of sociale origine, seksueel leven of gezondheidstoestand
Juridische risico’s en sancties
Het niet-naleven van de bepalingen van de Camerawet kan leiden tot aanzienlijke sancties:
- Voor algemene overtredingen: geldboetes van 100 tot 10.000 euro (te vermenigvuldigen met factor 8)
- Voor ernstigere overtredingen (zoals het ongeoorloofd delen van beelden met derden, onvoldoende beveiliging van beelden, of het filmen van gevoelige gegevens): geldboetes van 250 tot 20.000 euro (te vermenigvuldigen met factor 8)
Het is belangrijk te vermelden dat ook beelden die gemaakt zijn met een niet-reglementaire camera (bijvoorbeeld zonder pictogram) in bepaalde gevallen toch als bewijsmateriaal kunnen worden gebruikt. Dit is mogelijk indien voldaan is aan de toepassingsvoorwaarden van de zogenaamde Antigoonleer, die door het Hof van Cassatie wordt toegepast in zowel strafzaken als burgerlijke zaken.
Recht van inzage voor gefilmde personen
Elke persoon die gefilmd wordt, heeft het recht om inzage te krijgen in de beelden waarop hij of zij voorkomt. Dit recht kan enkel worden uitgeoefend als de beelden daadwerkelijk zijn opgenomen. Voor het uitoefenen van dit recht volstaat een gemotiveerd verzoek aan de verwerkingsverantwoordelijke (VME/syndicus) met voldoende gedetailleerde informatie om de betreffende beelden te lokaliseren.
Hoe kan ons advocatenkantoor u bijstaan?
Ons gespecialiseerd team kan u op diverse manieren ondersteunen bij de implementatie en het beheer van camerabewaking in uw appartementsgebouw:
Juridische ondersteuning
- Advies en begeleiding bij het voorbereiden van de Algemene Vergadering van mede-eigenaars
- Opstellen en controleren van de juridisch correcte besluitvorming
- Opstellen van een gedetailleerd camerabewakingsbeleid voor uw VME
- Advies over de rechten en plichten van de VME en individuele bewoners
Praktische ondersteuning
- Begeleiding bij de aangifte van bewakingscamera’s bij de politie
- Assistentie bij het opstellen van het register van beeldverwerkingsactiviteiten
- Advies over de juiste positionering van camera’s om juridische risico’s te minimaliseren
- Controleren of het camerapictogram alle wettelijk vereiste informatie bevat
- Advies over de bewaartermijn van beelden en procedures voor toegang tot beelden
Conflictbemiddeling en -oplossing
- Bemiddeling bij geschillen tussen mede-eigenaars over camerabewaking
- Vertegenwoordiging bij klachten ingediend bij de Gegevensbeschermingsautoriteit
- Juridische bijstand in geval van geschillen of procedures
Conclusie
De installatie van bewakingscamera’s in de gemeenschappelijke delen van een appartementsgebouw kan een effectieve manier zijn om de veiligheid van bewoners te verhogen en schade aan gemeenschappelijke eigendom te voorkomen. Door de juiste procedures te volgen en aan alle wettelijke verplichtingen te voldoen, kan uw VME optimaal gebruik maken van deze beveiligingstechnologie, zonder in conflict te komen met de privacywetgeving of de rechten van individuele bewoners.
Plaats commentaar